Overwerk komt in veel organisaties regelmatig voor. Tijdens drukke periodes, bij ziekte of als projecten uitlopen, werken medewerkers vaak wat extra uren. Maar wat zijn eigenlijk je verplichtingen als werkgever? Wanneer is overwerk toegestaan en hoe zit het met wettelijke grenzen? In deze blog zetten we op een rij waar je als HR-professional op moet letten.
Er is sprake van overwerk wanneer een medewerker meer uren werkt dan contractueel is afgesproken. Bij een fulltime dienstverband gaat het om uren boven de standaard werkweek (36, 38 of 40 uur – afhankelijk van de cao of arbeidsovereenkomst). Bij parttime medewerkers is er eerst sprake van meerwerk en pas bij overschrijding van de fulltime norm van overwerk.
Een medewerker is niet automatisch verplicht om over te werken. Dat mag alleen als hierover iets is vastgelegd in de arbeidsovereenkomst of cao. Staat er niets in het contract? Dan kan een werknemer overwerk weigeren, tenzij het gaat om een incidentele noodsituatie waarbij overwerk redelijk is om te vragen.
In cao's staan ook vaak afspraken voor oudere werknemers, vaak zijn die vanaf een bepaalde leeftijd vrijgesteld van overwerk.
Als werkgever kun je overwerk op verschillende manieren compenseren. Wat van toepassing is, hangt af van de cao, arbeidsovereenkomst of interne afspraken.
Omzetten in vrije tijd (tijd-voor-tijd)
In veel cao’s is geregeld dat medewerkers hun overuren in vrije tijd mogen opnemen. Deze tijd-voor-tijdregeling moet meestal binnen zes maanden na het kalenderjaar worden opgenomen (dus vóór 1 juli). Gebeurt dat niet, dan moeten de uren alsnog worden uitbetaald.
Uitbetaling tegen het reguliere uurloon
Bij meerwerk (bijvoorbeeld een parttimer die extra uren werkt, maar niet boven de fulltime norm uitkomt) is het gebruikelijk dat deze uren tegen het normale loon worden uitbetaald. Er geldt dan geen overwerktoeslag.
Uitbetaling met overwerktoeslag
Bij overwerk kán een toeslag gelden, bijvoorbeeld 25%, 50% of 100%, afhankelijk van de cao of arbeidsovereenkomst. Deze toeslag komt bovenop het normale uurloon.
Vakantiegeld over overuren
Sinds 2018 bouwen medewerkers ook vakantiegeld op over overuren, tenzij in de cao expliciet is uitgesloten dat hierover vakantiegeld wordt betaald. Het gaat hierbij om minimaal 8% van het brutoloon over deze uren.
Maaltijdvergoeding bij overwerk
Veel cao’s bevatten afspraken over maaltijdvergoedingen bij structureel of incidenteel overwerk in de avond. HR moet checken of er recht is op een vergoeding en medewerkers hier actief over informeren.
Belasting over overuren
Overuren worden belast volgens de rekenvoorschriften van de Belastingdienst. Je betaalt dus niet méér belasting over overwerk dan over je normale salaris. Wel kan het extra inkomen ertoe leiden dat je in een hogere belastingschijf terechtkomt, of dat je minder recht hebt op inkomensafhankelijke toeslagen zoals zorgtoeslag of huurtoeslag.
De Arbeidstijdenwet stelt duidelijke grenzen aan hoe lang medewerkers mogen werken. Deze regels zijn bedoeld om overbelasting te voorkomen en gelden voor alle werknemers van 18 jaar en ouder. De belangrijkste regels:
Als werkgever ben je wettelijk verplicht om de gewerkte uren van medewerkers te registreren. Dit geldt ook voor overuren. De Arbeidsinspectie controleert hier actief op. Doe je dit niet, dan riskeer je een boete. De registratieplicht geldt echter niet voor werknemers die meer dan driemaal het wettelijk minimumloon verdienen.
Als een werknemer gedurende een periode van minimaal drie maanden structureel meer uren werkt dan in het contract staat, kan dit leiden tot een aanpassing van de arbeidsduur. De medewerker moet dan kunnen aantonen dat het overwerk structureel is geweest. Bij incidentele pieken of tijdelijke situaties is dit niet aan de orde, maar als het structureel wordt, moet je als HR de contracturen heroverwegen.
Als HR-professional ben je verantwoordelijk voor het maken, communiceren en bewaken van heldere afspraken over overwerk. Zorg voor: